Nowe prawo holdingowe
Propozycja prawa holdingowego w Kodeksie Spółek Handlowych
Na stronie Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany projekt nowelizacji Kodeksu Spółek Handlowych („KSH”), który wprowadza tzw. prawo holdingowe („Projekt”).
Proponowane przepisy mają regulować relacje pomiędzy spółką dominującą i jej spółkami zależnymi. Zgodnie z zamysłem autorów Projektu, relacje te mają uwzględniać interes wierzycieli, członków organów oraz drobnych wspólników (akcjonariuszy) spółki zależnej.
W praktyce nowelizacja może dotyczyć znacznej części spółek w Polsce, w tym spółek zagranicznych mających pozycję dominującą w stosunku do spółek zależnych w Polsce.
Poniżej przedstawiamy wybrane zagadnienia nowelizacji w zakresie prawa holdingowego:
Grupa spółek i jej wspólny interes
Do KSH zostaje wprowadzone polskie określenie holdingu, a mianowicie „grupa spółek”.
Grupa spółek ma oznaczać spółkę dominującą i spółkę lub spółki od niej zależne, kierujące się interesem grupy spółek czyli wspólną strategią gospodarczą. Wspólna strategia ma umożliwiać sprawowanie jednolitego kierownictwa przez spółkę dominującą nad spółką albo spółkami zależnymi.
Wymogi formalne uznania za grupę spółek
Spółki faktycznie działające w ramach holdingów nie zostaną automatycznie uznane za grupę spółek w rozumieniu KSH, lecz wyłącznie po spełnieniu określonych przesłanek formalnych.
Aby można było mówić o grupie spółek, jej interes powinien wynikać z umowy albo statutu każdej spółki zależnej. W tym celu potrzebna jest zmiana umowy lub statutu spółek zależnych w tym zakresie. Jednocześnie konieczne jest ujawnienie uczestnictwa w grupie spółek w Krajowym Rejestrze Sądowym („KRS”). Większość przepisów odnoszących się do grupy spółek znajduje zastosowanie wyłącznie po wpisie wzmianki o uczestnictwie w grupie spółek w KRS.
Wiążące polecenia
Kluczową instytucją proponowanego prawa holdingowego jest możliwość wydawania spółce zależnej należącej do grupy spółek wiążących poleceń przez spółkę dominującą. Wiążące polecenia mają dotyczyć prowadzenia spraw spółki i mogą być wydawane tylko w sytuacji, gdy jest to uzasadnione określonym interesem grupy spółek.
Wykonanie i odmowa wykonania polecenia spółki dominującej przez spółkę zależną wymaga uprzedniej uchwały organu zarządzającego spółki zależnej (zarządu albo rady dyrektorów spółki zależnej).
Odmowa wykonania polecenia jest jednakże możliwa w ściśle określonych w Projekcie sytuacjach. Jednoosobowa spółka zależna należąca do grupy spółek nie będzie uprawiona do odmowy wykonania wiążącego polecenia spółki dominującej.
Odpowiedzialność kadry zarządzającej spółki zależnej
Projekt wprowadza novum polegające na wyłączeniu odpowiedzialności kadry zarządzającej za wykonanie wiążącego polecenia spółki dominującej na zasadach określonych w Projekcie.
Członek zarządu spółki zależnej (także odpowiednio członek rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz rady dyrektorów spółki zależnej), nie ponosi w takiej sytuacji:
- odpowiedzialności cywilnej za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki (na podstawie art. 293 i 483 KSH), ani
- odpowiedzialności karnej za znaczną szkodę majątkową wyrządzoną jej przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku (na podstawie art. 296 Kodeksu karnego).
Odpowiedzialność spółki dominującej
Projekt przewiduje odpowiedzialność spółki dominującej za skutki wydania wiążącego polecenia wykonanego następnie przez spółkę zależną należącą do grupy spółek. Jest to odpowiedzialność wobec: spółki zależnej, wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej oraz wierzycieli spółki zależnej.
Ciekawym rozwiązaniem jest potencjalna odpowiedzialność spółki dominującej wobec wierzycieli spółki zależnej za szkodę powstałą w następstwie wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia spółki dominującej. Jest to wyłom od fundamentalnej zasady obowiązującej w spółkach kapitałowych, zgodnie z którą wspólnicy spółek kapitałowych nie odpowiadają za zobowiązania tych spółek.
Odpowiedzialność ta skonstruowana jest jako odpowiedzialność subsydiarna, aktualizująca się wtedy, gdy egzekucja przeciwko spółce zależnej należącej do grupy spółek okaże się bezskuteczna.
Sell out i squeeze out w spółce zależnej
Projekt wprowadza także rozwiązania mogące prowadzić do znacznych zmian struktury własnościowej spółek zależnych z grupy spółek. Obejmują one zarówno uprawnienia przyznawane wspólnikom mniejszościowym (lub akcjonariuszom) spółek zależnych, jak i spółkom dominującym.
W pierwszym przypadku, wspólnik albo akcjonariusz spółki zależnej może żądać odkupienia jego udziałów albo akcji przez spółkę dominującą (tzw. sell out) w przypadku, gdy spółka dominująca reprezentuje co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej. Wspólnik mniejszościowy może wykonać to uprawnienie w ciągu trzech miesięcy od dnia ujawnienia uczestnictwa spółki zależnej w grupie spółek w KRS.
W odniesieniu do uprawnień spółek dominujących, Projekt wprowadza możliwość usunięcia wspólników mniejszościowych spółki zależnej (tzw. squeeze out) w przypadku, gdy spółka dominująca reprezentuje co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej (a w określonych okolicznościach mniej niż 90%). Spółka dominująca może wtedy żądać wykupienia udziałów albo akcji należących do wspólnika albo akcjonariusza takiej spółki zależnej. Procedura ta ma dotyczyć zarówno spółki akcyjnej (w sposób dogodniejszy niż przewidują to przepisy dotychczasowe) ale także spółki z o.o., w której dotychczas nie było takiego trybu.
Podsumowanie
W związku z tym, że znaczna część spółek działających w Polsce to spółki funkcjonujące w ramach polskich oraz międzynarodowych grup kapitałowych, zaprezentowane zmiany mogą być interesujące dla wielu spółek.
Zmiany w zakresie działalności grup spółek, odpowiedzialność spółki dominującej za szkody powstałe w spółce zależnej w efekcie wydania wiążących poleceń i złagodzenie odpowiedzialności kadry zarządzającej spółką zależną mogą usprawnić prowadzenie działalności gospodarczej przez holdingi w Polsce. W szczególności związane jest to z pojawiającymi się w praktyce rozbieżnościami pomiędzy interesem całej grupy kapitałowej a interesem poszczególnych spółek. Takie rozbieżności mogły bowiem stanowić nie lada wyzwanie dla osób zarządzających spółkami zależnymi, formalnie zobowiązanych do działania w interesie reprezentowanej przez nich spółki.
Proponowane przepisy mogą to zmienić, jednakże ostateczny kształt proponowanych zmian poznamy wkrótce.
____
Pobierz treść w wersji PDF – TUTAJ.
____
Zachęcamy do kontaktu w razie jakichkolwiek pytań dotyczących powyższych rozwiązań.
 |
Grzegorz Gajda Partner Radca Prawny grzegorz.gajda@bakertilly.pl |
 |
Dominika Sawicka Senior Associate Radca Prawny dominika.sawicka@bakertilly.pl |
