Zmiany w transgranicznych reorganizacjach spółek – nowelizacja KSH 2023
27 kwietnia został skierowany do Sejmu projekt ustawy o zmianie Kodeksu spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, implementujący dyrektywę 2019/2121 mającą na celu dostosowanie polskiego prawa do regulacji unijnych w zakresie transgranicznych reorganizacji spółek.
Oznacza to ułatwienie spółkom utworzonym zgodnie z porządkiem prawnym państw członkowskich UE prowadzenia działalności na rynku wewnętrznym UE poprzez zapewnienie narzędzi prawnych w celu dokonywania zmian organizacyjnych. Mowa o wprowadzeniu między innymi: jednolitych ram prawnych dla przekształceń i podziałów transgranicznych, zmian dotyczących połączeń transgranicznych czy możliwości korzystania z narzędzi cyfrowych (np. systemu integracji rejestrów).
Projekt zawiera przepisy ochronne w odniesieniu do grup podmiotów, których interesy mogłyby zostać naruszone w wyniku transgranicznego przekształcenia, podziału lub połączenia spółki (tj. wspólników mniejszościowych, wierzycieli oraz pracowników spółki dokonującej danej operacji transgranicznej).
Znowelizowane przepisy mają także służyć wykonaniu wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie Polbud C-106/16 z dnia 25 października 2017 r., w którym TSUE uznał, że polskie przepisy wymagające przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego w celu przeniesienia siedziby spółki do innego państwa członkowskiego ograniczają zasadę swobody przedsiębiorczości.
Razem z powyższą zmianą do polskiego porządku prawnego mają zostać wprowadzone liczne przepisy dotyczące uczestnictwa pracowników w procesach reorganizacji spółek, kwestie dotyczące prawa do konsultacji i informacji oraz przepisy podatkowe związane z nowymi regulacjami.
Nowe operacje transgraniczne
Nowelizacja rozszerza katalog operacji transgranicznych. Oprócz transgranicznego połączenia spółek możliwy będzie także:
Transgraniczny podział spółek kapitałowych, który może przyjąć jedną z trzech form:
- podział przez zawiązanie nowych spółek
- podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki
- podział przez wydzielenie
Przekształcenie transgraniczne polegające na tym, że spółka kapitałowa może zostać przekształcona w spółkę zagraniczną i przenieść swoją siedzibę do tego państwa, zachowując przy tym osobowość prawną. Co ważne, przekształcenia będzie można dokonać bez konieczności wszczęcia postępowania likwidacyjnego.
Szersza ochrona pracowników, wspólników i wierzycieli
Nowelizacja zakłada wprowadzenie rozległych mechanizmów ochronnych dla poszczególnych grup, których interesy bezpośrednio związane są z planowanymi operacjami transgranicznymi. W szczególności należy wskazać na możliwość składania uwag dotyczących planu operacji transgranicznej oraz obowiązek sporządzenia sprawozdania dotyczącego skutków operacji dla konkretnej, objętej ochroną grupy.
Ochrona pracowników
Pracownikom spółek uczestniczących w procesie reorganizacji przysługiwać będą uprawnienia ochronne, które zapewnią im aktywny udział w reorganizacji transgranicznej. Będą mieć możliwość składania uwag dotyczących planu operacji oraz dostęp do szczegółowego sprawozdania, określającego skutki prawne takiej operacji dla pracowników. Co więcej pracownicy uzyskają prawo wyrażenia swojej opinii na temat tego sprawozdania, co ma zapewnić uwzględnienie ich interesów.
Aby uregulować kwestię uczestnictwa pracowników w spółce powstałej w wyniku operacji transgranicznej, przewidziano wprowadzenie odrębnej ustawy – Ustawy o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek.
Ochrona wspólników
Nowelizacja zapewni wspólnikom mniejszościowym możliwość składania uwag dotyczących planu danej reorganizacji transgranicznej. Ponadto uprawnienia wspólników głosujących przeciwko danej operacji transgranicznej zostaną rozszerzone o prawo wyjścia ze spółki i otrzymania wynagrodzenia za udziały lub akcje o wartości równej wartości ich udziałów lub akcji, które to wynagrodzenie oszacowane powinno zostać przez niezależnego biegłego. Jednocześnie wspólnicy będą mogli zakwestionować wysokość wynagrodzenia przed właściwym organem administracyjnym lub sądowym.
Ochrona wierzycieli
Aby zapewnić ochronę wierzycieli w przypadku operacji transgranicznych spółek, nowelizacja przewiduje wprowadzenie instrumentów mające na celu zabezpieczenie ich interesów. Istotnym aspektem jest możliwość wnioskowania o ustanowienie zabezpieczeń przez wierzycieli w ciągu jednego miesiąca od ujawnienia lub udostępnienia planu operacji transgranicznej. Jednak wierzyciele będą zobowiązani do udowodnienia, że przedmiotowa operacja stanowi zagrożenie dla zaspokojenia ich roszczeń oraz że nie otrzymali odpowiednich zabezpieczeń ze strony spółki.
Wprowadzona zostanie również zasada solidarnej odpowiedzialności spółek uczestniczących w transgranicznym podziale za roszczenia spółki dzielonej, jeśli roszczenie wierzyciela nie zostanie zaspokojone przez spółkę, której przypisane jest zobowiązanie zgodnie z planem podziału transgranicznego.
Większa kontrola legalności operacji transgranicznych
W ramach zmienianych przepisów znacznemu rozszerzeniu ulegnie kontrola legalności operacji transgranicznych w postaci instytucji wydawania zaświadczenia o zgodności takiej operacji z prawem polskim. Projekt zakłada, że szef Krajowej Administracji Skarbowej będzie weryfikował, czy planowana przez spółki transgraniczna operacja jest zgodna z polskimi przepisami podatkowymi i czy nie kryje się za nią niedozwolona optymalizacja.
W rezultacie zarząd polskiej spółki będzie składał w Krajowym Rejestrze Sądowym dwa wnioski: jeden o wydanie zaświadczenia potwierdzającego zgodność planowanej transgranicznej operacji z krajowymi przepisami oraz drugi o wydanie opinii przez szefa KAS. Opinia szefa KAS lub odmowa jej wydania nie będą wiążące, gdyż ostateczna decyzja będzie należała do sądu rejestrowego.
Kiedy zmiany wejdą w życie?
Projekt przewiduje, że ustawa wejdzie w życie z dniem 1 sierpnia 2023 r.
Zachęcamy Państwa do kontaktu z naszymi ekspertami w przypadku pytań dotyczących nowelizacji KSH.
Kamil Łamiński, LL.M.
Counsel | Radca Prawny
Dawid Walczak
Junior Associate
