Wiatr zmian na morzu – kluczowe zmiany w ustawie offshore
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1746) stanowi kolejny etap wsparcia rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w Polsce. Dokument przygotowany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska ma na celu usprawnienie procesu inwestycyjnego, zwiększenie atrakcyjności sektora offshore dla inwestorów oraz wdrożenie przepisów unijnych wynikających z dyrektywy RED III.
Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, obowiązujące regulacje dotyczące energetyki offshore nie zapewniają wystarczających mechanizmów do sprawnego rozwoju morskich farm wiatrowych – proces inwestycyjny jest długotrwały, a brak precyzyjnych przepisów dotyczących przyłączeń i aukcji opóźnia realizację inwestycji o strategicznym znaczeniu dla transformacji energetycznej kraju. Nowelizacja ma skrócić i uprościć procedury, zwiększyć przewidywalność systemu wsparcia oraz umożliwić bardziej efektywne wykorzystanie potencjału polskich obszarów morskich.
Warunkowa prekwalifikacja
Nowelizacja przewiduje wprowadzenie tzw. warunkowej prekwalifikacji do aukcji. Pozwoli ona inwestorom uzyskać od Prezesa URE wstępne zaświadczenie o dopuszczeniu do udziału w aukcji nawet w przypadku, gdy dany podmiot nadal oczekuje na uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Takie rozwiązanie ma ograniczyć ryzyko paraliżu inwestycji, zapewniając możliwość udziału w postępowaniu projektom zaawansowanym, lecz wciąż oczekującym na decyzję środowiskową.
Okres ważności wstępnego zaświadczenia o dopuszczeniu do aukcji ma wynosić 12 miesięcy od daty jego wydania. Wstępne zaświadczenie o dopuszczeniu do aukcji nie będzie jednak uprawniało do udziału w aukcji. Po dostarczeniu przez wytwórcę brakującej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach Prezes URE w ciągu 14 dni ponownie zweryfikuje formalną poprawność wniosku.
Zagospodarowanie niewykorzystanego potencjału mocy z I fazy systemu wsparcia
Projekt zakłada zmiany mające umożliwić efektywne wykorzystanie niewykorzystanych zasobów mocowych na obszarach objętych I fazą systemu wsparcia dla morskich farm wiatrowych. Nowe przepisy zakładają, że w przypadku, gdy farma wiatrowa z I fazy nie zagospodarowała w pełni mocy określonej w pozwoleniu lokalizacyjnym, pozostała część tego potencjału będzie mogła zostać wykorzystana w ramach II fazy poprzez realizację drugiego projektu na tym samym obszarze.
Zgodnie z projektowanymi przepisami, moc nowej instalacji nie może przekroczyć różnicy pomiędzy maksymalną mocą wynikającą z pozwolenia a mocą już objętą wsparciem. Jednocześnie, aby uniknąć nadmiernego obciążenia aukcji projektami z I fazy, wprowadzono limit łącznej mocy takich przedsięwzięć na poziomie 200 MW. W przypadku przekroczenia tego limitu oferty nie będą kwalifikowane do rozstrzygnięcia aukcji.
Nowelizacja przewiduje także możliwość przekształcenia dotychczasowych warunków przyłączenia lub umów przyłączeniowych w tzw. wstępne warunki przyłączenia w zakresie niewykorzystanej mocy, wraz z odpowiednim uregulowaniem zasad zwrotu zabezpieczeń i kosztów poniesionych przez operatorów. Takie rozwiązanie pozwoli na pełniejsze wykorzystanie istniejącej już infrastruktury.
Możliwość złożenia dwóch ofert aukcyjnych w ramach jednego obszaru lokalizacyjnego
Projekt przewiduje możliwość złożenia dwóch odrębnych ofert aukcyjnych dla morskich farm wiatrowych zlokalizowanych w granicach tego samego obszaru określonego w załączniku nr 2 do ustawy offshore wind, pod warunkiem, że każda z nich posiada odrębne wyprowadzenie mocy. Celem jest stworzenie ram prawnych umożliwiających realizację dwóch projektów w obrębie jednej lokalizacji, przy jednoczesnym zapobieganiu dzielenia lokalizacji na nieadekwatnie dużą ilość obszarów.
Łączna moc instalacji nie będzie mogła przekroczyć maksymalnej mocy wynikającej z pozwolenia na wznoszenie sztucznych wysp (PSZW), a moc mniejszej farmy musi stanowić co najmniej 25% tej wartości. Dodatkowo przepisy wprowadzają zasadę, zgodnie z którą obie farmy nie mogą uzyskać wsparcia w tej samej aukcji.
Rezygnacja z obowiązku weryfikacji wniosków przez Prezesa URE i wprowadzenie aukcji interwencyjnej
Projekt nowelizacji przewiduje również zmiany o charakterze deregulacyjnym w zakresie procedur aukcyjnych. Z ustawy offshore wind mają zostać usunięte przepisy nakładające na Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki obowiązek wcześniejszej weryfikacji liczby wydanych zaświadczeń o dopuszczeniu do aukcji oraz wniosków oczekujących na rozpatrzenie. Zmiana ma umożliwić bardziej elastyczne rozpatrywanie wniosków bezpośrednio przed aukcją, co w praktyce powinno zwiększyć konkurencyjność postępowań i usprawnić ich przebieg. Dodatkowo wprowadzono możliwość przeprowadzenia tzw. aukcji interwencyjnej w 2026 r. w sytuacji, gdyby aukcja planowana na 2025 r. nie została rozstrzygnięta z powodu zbyt małej liczby ważnych ofert.
Pozostałe zmiany
Nowelizacja wprowadza również kilka istotnych zmian w zakresie mechanizmów wsparcia finansowego. Po pierwsze, rozszerzono możliwość rozliczania ujemnego salda także w euro, co zapewni większą stabilność finansową inwestorów w warunkach zmiennych kursów walutowych. Po drugie, zmieniono zasady waloryzacji wsparcia – coroczna indeksacja, dotychczas oparta o wskaźnik inflacji, będzie ograniczona do poziomu średniookresowego celu inflacyjnego Rady Polityki Pieniężnej. Celem tego rozwiązania jest ograniczenie ryzyka nadmiernych wahań kosztów systemu wsparcia, przy jednoczesnym zapewnieniu stabilności i przewidywalności przychodów po stronie inwestorów.
Ustawa porządkuje również kwestie związane z tzw. etapowaniem inwestycji, sprzedażą energii w okresie tymczasowego pozwolenia na użytkowanie oraz wprowadza możliwość dokonywania niewielkich przesunięć fundamentów turbin lub stacji transformatorowych w przypadku nieprzewidzianych warunków geologicznych. Tego typu „mikroprzesunięcia”, realizowane bez konieczności uzyskiwania nowego pozwolenia, mają zapobiec kosztownym opóźnieniom i uprościć nadzór administracyjny nad realizacją inwestycji morskich.
Równolegle projekt wprowadza nowe przepisy do ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE), ustanawiając narzędzia planistyczne w postaci map potencjału odnawialnych źródeł energii oraz obszarów przyspieszonego rozwoju OZE (OPRO). Rozwiązania te, stanowiące element wdrożenia unijnej dyrektywy RED III, mają na celu identyfikację terenów o najwyższym potencjale dla rozwoju instalacji odnawialnych źródeł energii i powiązanej infrastruktury. W oparciu o mapy opracowywane przez ministra właściwego do spraw klimatu wyznaczane będą obszary, w których inwestycje będą realizowane w ramach uproszczonej i przyspieszonej procedury administracyjnej.
Nowelizacja wprowadza również zmiany w szeregu innych aktów prawnych, w tym w Prawie energetycznym, ustawie o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej, Prawie budowlanym, ustawie o bezpieczeństwie morskim oraz ustawie o odnawialnych źródłach energii.
Kiedy ustawa wejdzie w życie?
Zgodnie z założeniami ustawa ma zostać uchwalona jeszcze w IV kwartale 2025 r., tak aby nowe przepisy obowiązywały przed rozpoczęciem pierwszej aukcji offshore. Projekt ustawy został przyjęty przez Sejm w dniu 9 października 2025 r. i obecnie oczekuje na rozpatrzenie przez Senat. Ustawa ma wejść w życie 14 dni po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
Dominika Sawicka – Managing Associate – radczyni prawna
Madalena Parzybut – Junior Associate – aplikantka radcowska
