Powrót obliga giełdowego i nowe obowiązki sprzedawców gazu – planowane zmiany w Prawie energetycznym
Trwają prace nad kolejną nowelizacją ustawy – Prawo energetyczne, która ma na celu wprowadzenie rozwiązań zwiększających przejrzystość obrotu energią i gazem w Polsce. Projekt został przyjęty przez Radę Ministrów 27 sierpnia 2025 r.
Nowelizacja koncentruje się wokół dwóch zasadniczych obszarów – przywrócenia tzw. obliga giełdowego w obrocie energią elektryczną oraz zwiększenia obowiązku sprzedaży gazu ziemnego poprzez giełdę towarową.
Uzasadnienie zmian
Ustawą z dnia 29 września 2022 r. zlikwidowano obowiązek sprzedaży energii elektrycznej poprzez Towarową Giełdę Energii (TGE) oraz platformy prowadzonych przez nominowanych operatorów rynku energii (NEMO). Decyzja ta była uzasadniona m.in. przekonaniem o dojrzałości rynku oraz potrzebą deregulacji. W praktyce jednak skutki całkowitego zniesienia obliga okazały się odmienne od zakładanych. Zaobserwowano gwałtowny spadek obrotów na zorganizowanych platformach terminowych, a większość kontraktów zawierana była w ramach grup kapitałowych lub w umowach dwustronnych (OTC), co ograniczyło dostęp do rynku mniejszym podmiotom i osłabiło konkurencję. Utrudniony stał się również skuteczny nadzór nad rynkiem energii i kształtowaniem cen, co zdaniem projektodawcy nie sprzyja realizacji standardów unijnych w zakresie przejrzystości i integracji rynków.
Celem przywrócenia obliga jest zwiększenie wolumenu transakcji na giełdzie, poprawa konkurencyjności rynku, ułatwienie dostępu do energii mniejszym podmiotom i wzmocnienie mechanizmów kontrolnych.
Obligatoryjna sprzedaż energii elektrycznej na giełdzie
Nowelizacja zakłada przywrócenie tzw. obliga giełdowego, czyli obowiązku sprzedaży części energii elektrycznej za pośrednictwem giełdy towarowej.
Zgodnie z proponowanymi zmianami legislacyjnymi, wytwórcy energii elektrycznej należący do grup kapitałowych działających równocześnie w segmencie wytwarzania i obrotu będą zobowiązani do sprzedaży co najmniej 55% wyprodukowanej energii na zorganizowanym rynku, dostępnym dla wszystkich jego uczestników. Z obowiązku zostaną wyłączone m.in. dostawy do odbiorców końcowych linią bezpośrednią, dostawy z OZE o mocy poniżej 10 MW, energia dostarczana bezpośrednio odbiorcom końcowym, dostawy z OZE sprzedawane odbiorcom końcowym na podstawie umów zgłoszonych do URE (z wyłączeniem transakcji wewnątrzgrupowych).
Nowe obowiązki sprzedawców gazu – więcej transakcji na TGE
Kolejną istotną zmianą jest podwyższenie obliga giełdowego dla gazu ziemnego wysokometanowego z obecnych 55% do 85%. Wzrost tego poziomu ma przełożyć się na zwiększenie podaży gazu na giełdzie, obniżenie cen hurtowych oraz wyrównanie szans mniejszych spółek wobec największych importerów.
Dodatkowo projekt wprowadza obowiązek sprzedaży co najmniej 30% wolumenu importowanego gazu poprzez TGE lub NEMO. Rozwiązanie to ma ograniczyć koncentrację kontraktów w rękach największych importerów i zapewnić przejrzysty dostęp do gazu wszystkim uczestnikom rynku.
Nowelizacja przewiduje również obowiązek zawierania umów gazowych w formie pisemnej lub elektronicznej oraz ich raportowania do Prezesa URE, co ma stanowić dodatkowe narzędzie nadzoru nad rynkiem.
Kiedy zmiany wejdą w życie?
Projekt ustawy został skierowany do Sejmu. Zgodnie z założeniami rządowymi ma zostać uchwalony w IV kwartale 2025 r. Zakłada się, że nowe regulacje wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2026 r. Wyjątki mogą obejmować przepisy techniczne, których wdrożenie wymagać będzie dłuższego vacatio legis.
W przypadku pytań, zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami:
Dominika Sawicka – Managing Associate | Radczyni prawna
Magdalena Parzybut – Junior Associate | Aplikantka radcowska
