Nowe regulacje dla morskiej energetyki wiatrowej i OZE – najważniejsze zmiany w nowelizacji ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych oraz innych ustaw.
Projekt nowelizacji ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych oraz niektórych innych ustaw powstał w celu poprawy warunków inwestycyjnych oraz przyśpieszenia realizacji projektów morskich farm wiatrowych (MFW). Jednocześnie służy dostosowaniu krajowego porządku prawnego do wymogów unijnych, określonych w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2413 (tzw. dyrektywa RED III). Projekt został opublikowany na początku lutego bieżącego roku. Jego wnioskodawcą jest Minister Klimatu i Środowiska.
Objęte projektem zmiany dotyczą m.in.:
- przepisów dotyczących farm wiatrowych offshore,
- wprowadzenia regulacji prawnych dotyczących tworzenia map potencjału inwestycji OZE w Polsce,
- wdrożenia Gminnych Spółdzielni Energetycznych jako nowej formy działalności lokalnych podmiotów energetycznych.
Zmiany w zakresie morskiej energetyki wiatrowej
Nowelizacja w dużej mierze skupia się na zmianach ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych powszechnie nazywanej ustawą offshore wind.
Nowe przepisy przewidują wprowadzenie systemu warunkowej prekwalifikacji, umożliwiającego uzyskanie wstępnego zaświadczenia o dopuszczeniu do aukcji jeszcze przed zakończeniem wszystkich wymaganych procedur administracyjnych, np. uzyskania decyzji środowiskowej. Takie zaświadczenie zachowa ważność przez 12 miesięcy od dnia wydania i pozwoli inwestorom na wcześniejsze przygotowanie się do udziału w aukcjach. Prezes URE będzie dokonywał ponownej oceny formalnej wniosku w terminie 14 dni od ostatecznego uzupełnienia przez wytwórcę wniosku o wydanie zaświadczenia o dopuszczeniu do udziału w aukcji.
Planowane jest wprowadzenie aukcji interwencyjnej w 2026 roku, która stanowi mechanizm awaryjny w przypadku, gdy danej aukcji w 2025 r. nie uda się przeprowadzić z powodu braku wystarczającej liczby zaświadczeń o dopuszczeniu do aukcji lub jej nierozstrzygnięcia, na skutek złożenia mniej niż trzech ważnych ofert spełniających wymagania określone w ustawie. Zmiana ta ma służyć zapobieganiu tzw. zatorom inwestycyjnym.
Ustawa wprowadza możliwość składania dwóch ofert aukcyjnych dla projektów MFW zlokalizowanych na tym samym obszarze, przy spełnieniu warunku osobnego wyprowadzenia mocy. W praktyce oznacza to, że maksymalnie dwie MFW będą mogły wykorzystywać tę samą stację elektroenergetyczną, zlokalizowaną na morzu lub zespół urządzeń służących do wyprowadzenia mocy, co przyczyni się do optymalizacji wykorzystania zasobów.
Uelastycznione zostały również zasady lokalizacji fundamentów turbin. Projekt przewiduje, że ewentualne zaistnienie mikroprzesunięć fundamentów turbin wiatrowych, na skutek wystąpienia nieprzewidzianych warunków geologicznych, o maksymalnie 50 metrów nie będzie stanowiło istotnego odstąpienia od zatwierdzonego projektu zagospodarowania, projektu architektoniczno-budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę, o ile nie spowoduje to konieczności zmiany PSZW lub decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Nowe przepisy umożliwią także projektom MFW, które nie uzyskały pełnego wsparcia w I fazie na uczestniczenie w kolejnych aukcjach.
Proponowane w projekcie zmiany obejmują również m.in. dostosowanie przepisów do rozliczania ujemnego salda w euro. Tym samym minister właściwy do spraw klimatu będzie ogłaszał w drodze obwieszczenia kurs wymiany euro, przyjęty do obliczenia maksymalnej ceny, jaka może być wskazana w ofertach złożonych w aukcji przez wytwórców, a także maksymalną cenę, określoną w tym rozporządzeniu, w przeliczeniu na euro zgodnie z ww. kursem.
Mapowanie obszarów pod kątem potencjału inwestycji w OZE
W odpowiedzi na wymagania dyrektywy RED III (art. 15b), nowelizacja wprowadza w ustawie o OZE obowiązek stworzenia map określających tereny lądowe, podpowierzchniowe oraz morskie w Polsce o największym potencjale dla inwestycji OZE. Zgodnie z nowymi przepisami Minister właściwy do spraw klimatu będzie odpowiedzialny za publikację i aktualizację map w formie cyfrowej, a także weryfikację konieczności wprowadzenia zmian.
Dodatkowo projekt wprowadza pojęcie Obszarów Przyspieszonego Rozwoju OZE (OPRO), czyli stref, w których procesy administracyjne zostaną uproszczone i przyspieszone. OPRO będą wyznaczane na terenach objętych miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego i umożliwią szybsze wydawanie pozwoleń dla inwestycji z zakresu OZE. Każde województwo będzie miało obowiązek opracowania dedykowanego planu dla takich obszarów.
Pierwsze OPRO powinny zostać wyznaczone do 21 lutego 2026 r.
Gminne Spółdzielnie Energetyczne – nowy model lokalnej energetyki
Nowe przepisy ustawy o OZE przewidują również wprowadzenie Gminnych Spółdzielni Energetycznych (GSE). Aktualne obowiązujące przepisy ograniczają możliwość tworzenia spółdzielni energetycznych do obszarów wiejskich. Nowe regulacje rozszerzą ten model na gminy miejskie. GSE mają umożliwić lokalnym społecznościom inwestowanie w odnawialne źródła energii i samodzielne zarządzanie produkcją oraz dystrybucją energii.
Wejście w życie przepisów dotyczących GSE będzie jednak uzależnione od pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej o zgodności pomocy publicznej wynikającej z tych zmian legislacyjnych z rynkiem wewnętrznym albo uznania przez Komisję Europejską, że nie stanowią one nowej pomocy publicznej.
Wejście w życie nowelizacji
Nowelizacja ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych oraz innych ustaw realizuje założenia dyrektywy unijnej RED III, ma usprawnić procesy inwestycyjne w OZE i MFW, zwiększyć udziału energii odnawialnej w miksie energetycznym oraz umożliwić rozwój lokalnej energetyki obywatelskiej.
Nowelizacja wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Projekt jest obecnie na etapie konsultacji publicznych.
Autorki:
Dominika Sawicka – Managing Associate | Radca prawny
Magdalena Parzybut – Junior Associate
