Lepiej późno niż wcale. Nadchodzą zmiany w prawie energetycznym.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska z końcem września skierowało do konsultacji społecznych projekt zmian przepisów związanych z lokalizacją elektrowni wiatrowych. W centrum tych propozycji znajduje się między innymi zniesienie zasady 10H oraz skrócenie minimalnych odległości od zabudowań do 500 metrów, które ograniczały rozwój inwestycji w elektrownie wiatrowe.
Planowane zmiany mają zgodnie z komunikatem Ministerstwa Klimatu i Środowiska, zwiększyć możliwości wykorzystania OZE i przyspieszyć transformację energetyczną z poszanowaniem środowiska naturalnego oraz obniżyć rachunki za energię elektryczną dla gospodarstw domowych i przemysłu.
W tym celu proponowana jest liberalizacja zasad lokowania elektrowni wiatrowych na lądzie, czemu ma służyć przede wszystkim:
- zniesienie generalnej zasady 10H;
- skrócenie minimalnej odległości między elektrownią wiatrową, a zabudową mieszkaniową do poziomu 500 metrów.
Jednocześnie proponuje się:
- pozostawienie zakazu lokalizowania elektrowni wiatrowych na terenach parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i obszarów Natura 2000, oraz
- aktualizację buforów odległości od form ochrony przyrody:
- parki narodowe – 1500 metrów;
- rezerwaty przyrody – 500 metrów;
- obszary Natura 2000 ustanowione w celu ochrony ptaków i nietoperzy – 500 metrów.
Zniesienie dotychczasowej zasady 10H
Ministerstwo Klimatu i Środowiska planuje zniesienie zasady 10H, która określa minimalną odległość elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych i budynków o funkcji mieszanej. Wymaga, aby elektrownie wiatrowe znajdowały się w odległości wynoszącej co najmniej dziesięciokrotność wysokości turbiny (z uniesionymi łopatami) od zabudowań mieszkalnych, terenów chronionych i kompleksów leśnych. Przykładowo, dla turbiny o wysokości 150 metrów minimalna odległość to 1500 metrów, o ile miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie stanowi inaczej.
Wprowadzona w 2016 roku zasada miała chronić mieszkańców przed hałasem, wibracjami i migotaniem cienia. W praktyce okazała się jednak jednym z głównych hamulców rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce, znacznie ograniczając tereny dostępne pod inwestycje. Znowelizowana w 2023 roku ustawa podtrzymała zasadę 10H, jednocześnie umożliwiając gminom skrócenie tej odległości do minimum 700 metrów.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska wskazuje, że w odległości powyżej 500 metrów od turbin wiatrowych odczuwanie wibracji przekazywanych przez grunt jest w rzeczywistości wysoce nieprawdopodobne, a hałas generowany przez turbiny wiatrowe przeważnie nie przekracza 45 dB, przy czym nowoczesne turbiny mogą dodatkowo obniżyć emisję dźwięku o 6 dB.
Skrócenie minimalnej odległości lokalizacji elektrowni wiatrowych do 500 metrów
Ministerstwo Klimatu i Środowiska planuje nie tylko zniesienie zasady 10H, ale także skrócenie minimalnej odległości między turbinami wiatrowymi a zabudowaniami mieszkalnymi, rezerwatami przyrody oraz obszarami Natura 2000 z 700 do 500 metrów.
Początkowo rozważano ustalenie minimalnej odległości 1500 metrów dla obszarów Natura 2000, co spotkało się z dużym sprzeciwem branży energetycznej ze względu na fakt, że te tereny zajmują około 20% powierzchni kraju. Ostatecznie odległość 1500 metrów zostanie zachowana tylko w odniesieniu do Parków Narodowych, które stanowią nieco ponad 1% powierzchni Polski.
Ministerstwo wyjaśnia, że nowelizacja z 2023 roku, pozostawiająca minimalną odległość na poziomie 700 metrów, nie pozwoliła na pełne wykorzystanie projektów, które przeszły etap planistyczny przed wprowadzeniem zasady 10H w 2016 roku. Dotyczy to aż około 84% obowiązujących planów miejscowych, które obejmują projekty wiatrowe zlokalizowane w odległości 450–650 metrów od najbliższych zabudowań. Zmniejszenie tej odległości do 500 metrów może spowodować wzrost możliwej mocy w nowych projektach energetyki wiatrowej o 60–70%, a powierzchnia dostępna pod potencjalne inwestycje w farmy wiatrowe wzrośnie o 100%, z 2% do 4% powierzchni kraju.
Dzięki tej zmianie, wiele z tych projektów mogłoby zostać szybciej zrealizowanych, co istotnie wsparłoby krajowy system elektroenergetyczny.
Jak zmiany wpłyną na rynek energetyczny?
Skrócenie minimalnej odległości elektrowni wiatrowych od zabudowy mieszkalnej do 500 metrów to znaczące złagodzenie przepisów, które ma na celu ułatwienie i przyspieszenie procesu inwestycyjnego w sektorze energetyki wiatrowej oraz transformację energetyczną w Polsce.
Planowana liberalizacja przepisów ma na celu odblokowanie ogromnego potencjału energetyki wiatrowej w Polsce, pozwalając na wykorzystanie większej liczby terenów pod budowę wiatraków. To znaczące złagodzenie regulacji umożliwi wykorzystanie projektów wiatrowych „zamrożonych” od 2016 roku, jak i rozwój nowych projektów, co przyczyni się do zwiększenia udziału OZE w krajowym miksie energetycznym. Zmiana ta spotkała się z pozytywnym odbiorem w branży energetycznej. Transformacja energetyczna zwiększy także odporność systemu elektroenergetycznego na zagrożenia geopolityczne.
Jednocześnie Ministerstwo Klimatu i Środowiska wskazuje w uzasadnieniu projektu na następujący szereg korzyści z liberalizacji dotychczasowych przepisów:
- „Możliwość przyciągnięcia kolejnych inwestycji, które pozwolą na stworzenie miejsc pracy. Inwestorzy coraz częściej uzależniają lokalizację inwestycji od dostępności zielonej energii.
- „Realne korzyści dla samorządów. Wpływy do budżetu gmin z tytułu podatków od nieruchomości stanowić będą dodatkowe źródło przychodów.
- „Większy poziom dostępności mocy OZE dla przemysłu, co obniża jednocześnie koszty prowadzenia działalności. Ma to kluczowe znaczenie szczególnie w przemyśle energochłonnym.
- „Rozwój energetyki wiatrowej w dłuższej perspektywie to także obniżenie poziomu emisji CO2 pochodzących z sektora elektroenergetycznego, a zatem zdjęcie z odbiorców energii obciążeń związanych z uprawnieniami do tych emisji w systemie EU ETS”.
Dominika Sawicka
Senior Associate | Radca Prawny
