Małoletni – partnerem biznesowym ?
Ministerstwo Rozwoju i Technologii przygotowało projekt ustawy, który wprowadzić ma szereg ułatwień prawnych oraz instytucjonalnych dla przedsiębiorców. Proponowane zmiany stanowić mają kolejny krok w kierunku poprawy środowiska gospodarczego, w jakim działają polskie firmy.
Przewidziane ułatwienia odnoszą się do każdego etapu istnienia i prowadzenia przedsiębiorstwa. Zgrupowano je w ramach 4 zasadniczych komponentów:
- ułatwienia przy podejmowaniu pierwszych kroków w biznesie;
- prostsze zasady wykonywania działalności gospodarczej;
- usprawnienia na rzecz sukcesji;
- prawo gospodarcze przyjazne przedsiębiorcom.
W projekcie pojawiły się m.in. interesujące zmiany w przepisach, dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej przez małoletnich, a co za tym idzie, umożliwienie małoletnim prowadzenie biznesu bez przedstawicieli ustawowych, czyli rodziców. Czy to oznacza, że dzieci staną się samodzielnymi partnerami biznesowymi?
Małoletni, czyli o kim jest mowa?
Zgodnie z art. 10 Kodeksu cywilnego, małoletnim jest ten, który nie ukończył 18 lat. Co do zasady (z wyjątkami przewidzianymi w ustawie), do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego, czyli np. rodzica. W aktualnym stanie prawnym istnieje prawna możliwość wykonywania działalności gospodarczej przez osoby małoletnie, jednak w takich przypadkach działalność gospodarcza jest prowadzona przy pomocy innych osób – przedstawicieli ustawowych (np. rodziców), pełnomocników itp.
Przyczyna zmian w przepisach
Z uzasadnienia projektu wynika, że przyczyną zmian w przepisach jest uznanie, że wymóg, aby czynności prawne w zakresie działalności gospodarczej osoby nieposiadające pełnej zdolności do czynności prawnych musiały w każdym przypadku dokonywać za pośrednictwem albo zgodą przedstawiciela – jest zbyt rygorystyczny.
Zdaniem projektodawcy zaburza to płynność i przejrzystość prowadzonego biznesu, w szczególności gdy działalność gospodarcza dotyczy osobistych aktywności małoletnich, np. działalności sportowej i artystycznej. Ponadto proponowane zmiany mają na celu wyeliminowanie przypadków fikcyjnego rejestrowania firm na osoby małoletnie (często przez ich rodziców) w celu ominięcia przepisów, które stanowią „patologię życia społecznego” (cyt. z uzasadnienia projektu). Z tego powodu proponuje się jasne uregulowanie reguł rozpoczynania i wykonywania działalności gospodarczej przez osoby małoletnie – jak czytamy w uzasadnieniu projektu.
Czy zmiany te rzeczywiście pozwolą płynnie i przejrzyście prowadzić biznes przez małoletnich? Odpowiedź na to pytanie nie jest tak jasna, jakby tego oczekiwał projektodawca.
Planowane zmiany w przepisach
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że w projekcie zostały ujęte następujące zmiany:
- umożliwienie małoletnim prowadzenie działalności gospodarczej bez zgody przedstawiciela ustawowego, lecz za zgodą sądu opiekuńczego,
- umożliwienie małoletnim dokonywania czynności prawnych w ramach działalności gospodarczej przez małoletnich,
- ujawnianie we wpisie przedsiębiorcy w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej informacji o małoletnim przedsiębiorcy oraz postanowieniach sądu opiekuńczego o zezwoleniu, zakazie albo ograniczeniu małoletniemu działalności gospodarczej.
Proponowana regulacja odnosi się do małoletnich, którzy chcą rozpocząć działalność gospodarczą, nabyli przedsiębiorstwo w wyniku dziedziczenia (zapisu windykacyjnego) albo stali się wspólnikami spółki cywilnej jako spadkobiercy wchodzący do spółki w miejsce zmarłego wspólnika, a także innych osób nieposiadających pełnej zdolności do czynności prawnych, którzy nie mogą dokonywać czynności prawnych jako przedsiębiorcy samodzielnie albo utracili taką możliwość.
W związku z powyższym, osoba małoletnia będzie mogła podjąć działalność gospodarczą po (i) uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego – przy czym wniosek o zezwolenie sądu opiekuńczego na podjęcie działalności gospodarczej będzie mogła złożyć osoba małoletnia albo jego przedstawiciel ustawowy, kurator lub opiekun (ii) uzyskaniu wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, przy czym małoletni będzie obowiązany do wskazania przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej według Polskiej Klasyfikacji Działalności Gospodarczej w zakresie zgodnym z zezwoleniem sądu opiekuńczego na podjęcie lub wykonywanie działalności gospodarczej.
Wątpliwości i zagrożenia
Kluczowa zmiana polega na wprowadzeniu zasady, zgodnie z którą przed zarejestrowaniem działalności, zgody na prowadzenie działalności przez małoletniego będzie udzielał sąd rodzinny.
Sąd opiekuńczy uzyska jednocześnie kompetencję do zakazania albo ograniczenia działalności gospodarczej małoletniemu, gdy działalność ta sprzeciwia się dobru małoletniego. W praktyce uzyskiwanie zgody sądów rodzinnych w sprawach czynności dotyczących małoletnich może trwać bardzo długo. Biorąc pod uwagę liczbę spraw w sądach i ich funkcjonowanie, wątpliwe jest czy przyznanie sądom dodatkowych kompetencji zapewni płynność w biznesie. Dodatkowo wątpliwe jest, czy sądy będą w stanie odpowiednio i dogłębnie zbadać dany przypadek, w tym np. ocenić biznesplan małoletniego i podjąć właściwą decyzję w zakresie wyrażenia zgody bądź odmowy na prowadzenie działalności przez małoletniego. Nakładanie na sędziów dodatkowych obowiązków związanych z oceną sytuacji biznesowej małoletniego wydaje się nieadekwatne do rzeczywistości. Ponadto z projektu nie wynika, czy sędziowie będą dysponowali odpowiednimi narzędziami, aby w pełni ocenić stopień rozwoju umysłowego, stan zdrowia i stopień dojrzałości małoletniego.
O ile sam pomysł ułatwienia prowadzenia działalności gospodarczej przez małoletnich wydaje się pozytywną reakcją na zmieniającą się rzeczywistość, w której małoletni mogą zajmować wysoką pozycję biznesową, tak zaproponowane zmiany otwierają kolejne wątpliwości i pytania o bezpieczeństwo transakcji, pewność obrotu, czy konsekwencje karne i cywilne dla małoletnich. W projekcie nie znajdziemy odpowiedzi na pytania o odpowiedzialność małoletniego przedsiębiorcy, zarówno karnoskarbową jak i podatkową.
Zgodnie z zaproponowanymi w projekcie rozwiązaniami małoletni przedsiębiorca będzie mógł udzielić pełnomocnictwa lub prokury na równi z innymi przedsiębiorcami. Prowadzić to może do sytuacji w której działalność gospodarcza małoletniego przedsiębiorcy faktycznie wykonywana będzie przez inne osoby w tym pełnomocników lub prokurentów. Choć idea małoletnich przedsiębiorców wydaje się adekwatna dla działających już młodych artystów, sportowców, czy blogerów, z całą pewnością wymaga doprecyzowania i uspójnienia z innymi ustawami.
Całość treści projektu:
Zachęcamy Państwa do kontaktu z naszym ekspertem w przypadku pytań dotyczących projektu ustawy oraz prawa korporacyjnego.
Emilia Drzazgowska- Bzdok (Associate)
emilia.drzazgowska-bzdok@bakertilly.pl
