Deregulacyjny impuls dla OZE – nowe uproszczenia jako odpowiedź na potrzeby rynku
Ruszyły prace sejmowe nad nowelizacją przepisów energetycznych, których celem jest usunięcie barier administracyjnych i usprawnienie rozwoju OZE w Polsce. Nowelizacja obejmuje zmiany w prawie energetycznym, prawie budowlanym oraz ustawie o odnawialnych źródłach energii. Proponowane zmiany wpisują się w szerszy plan deregulacji sektora energetycznego i mają na uproszczenie procedur oraz przyspieszenie inwestycji w zieloną energię w kontekście rosnącego zapotrzebowania na nowe moce wytwórcze i ograniczone możliwości przyłączeniowe.
Fotowoltaika do 500 kW – na zgłoszenie, nie pozwolenie
Jedną z najbardziej oczekiwanych zmian jest zniesienie obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę dla instalacji fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej powyżej 150 kW i nieprzekraczającej 500 kW, które są wykorzystywane na własne potrzeby. Zmiana dotyczy zarówno instalacji dachowych, jak i wolnostojących, pod warunkiem, że nie znajdują się one na terenach szczególnie chronionych przyrodniczo – takich jak parki narodowe, rezerwaty, obszary Natura 2000, czy użytki ekologiczne.
Ułatwienie to, ujęte w nowelizacji Prawa budowlanego (art. 29 ust. 1 pkt 35 oraz art. 29 ust. 3 pkt 3 lit. g), ma na celu przyspieszenie inwestycji w OZE, szczególnie w sektorze MŚP, które coraz częściej dążą do samowystarczalności energetycznej. W nowych przepisach zachowano obowiązek uzgodnienia dokumentacji technicznej z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz obowiązek zawiadomienia Państwowej Straży Pożarnej o zakończeniu budowy i rozpoczęciu eksploatacji instalacji.
Z uproszczonej procedury będą mogły korzystać wyłącznie instalacje przeznaczone do pokrycia własnego zapotrzebowania energetycznego, wykluczając możliwość przekazywania nadwyżek energii do sieci elektroenergetycznej.
W przypadku, gdy instalacja fotowoltaiczna o mocy zainstalowanej powyżej 150 kW i nieprzekraczającej 500 kW miałaby zostać przyłączona do sieci elektroenergetycznej, inwestor zobowiązany będzie do złożenia oświadczenia potwierdzającego, że energia elektryczna wytwarzana w instalacji nie będzie wprowadzana do sieci, a także do przedłożenia uproszczonych warunków przyłączenia.
Instalacje OZE do 5 MW bez koncesji – nowy rejestr działalności regulowanej
Obecny próg koncesjonowania dla instalacji OZE wynosi 1 MW, co w praktyce stanowiło barierę dla rozwoju średnich instalacji. Projektowane zmiany w ustawie o odnawialnych źródłach energii (art. 7 ust. 1 pkt 1) zakładają podniesienie tego progu do 5 MW. Działalność w zakresie wytwarzania energii w takich instalacjach nie będzie już wymagała koncesji, a jedynie wpisu do nowego rejestru działalności regulowanej prowadzonego przez Prezesa URE.
Nowe przepisy mają uprościć procedury rejestracyjne, zmniejszyć obciążenia administracyjne i finansowe dla inwestorów, a jednocześnie zachować podstawowy poziom nadzoru nad rynkiem. Rejestr ten obejmie zarówno małe instalacje (do 1 MW), jak i te większe – do 5 MW. Co istotne, wytwórcy wpisani do rejestru nie będą podlegać obowiązkom sprawozdawczym, które obowiązywałyby ich w przypadku posiadania koncesji.
Ustawa wprowadza także przepisy przejściowe w stosunku do wytwórców, którzy już uzyskali wpis do rejestru małych instalacji. Zostaną oni automatycznie przeniesieni do nowego rejestru bez konieczności podejmowania dodatkowych działań.
Cable pooling – efektywniejsze wykorzystanie sieci
Istotne zmiany legislacyjne dotyczą również możliwości tzw. cable poolingu, czyli współdzielenia jednego punktu przyłączeniowego do sieci przez różne instalacje. Do tej pory rozwiązanie to mogło być stosowane wyłącznie w odniesieniu do instalacji odnawialnych źródeł energii. Projekt zakłada rozszerzenie tej możliwości także na magazyny energii oraz inne jednostki wytwórcze.
Nowelizacja art. 7 ust. 1f Prawa energetycznego umożliwia przyłączenie do jednej sieci elektroenergetycznej kilku instalacji lub magazynów należących do jednego lub kilku podmiotów. Zmiana ma na celu zwiększenie elastyczności w zagospodarowywaniu istniejących mocy przyłączeniowych i poprawę bilansowania lokalnego systemu elektroenergetycznego.
W praktyce oznacza to, że w jednym punkcie mogą być zainstalowane, np. farma fotowoltaiczna i magazyn energii, które będą współdzielić przyłącze. Co więcej, projekt przewiduje uproszczenia dla przypadków, w których do już przyłączonej jednostki wytwórczej dołącza się kolejną – nowe wymagania techniczne mają obowiązywać wyłącznie nowo przyłączany obiekt, co obniży koszty inwestycji. Rozwiązanie to może istotnie zwiększyć efektywność wykorzystania dostępnych mocy sieciowych oraz przyspieszyć transformację energetyczną kraju, zwłaszcza w regionach, gdzie dostępność mocy przyłączeniowej jest ograniczona.
Pozostałe zmiany
Spośród pozostałych zmian objętych ustawą, warto wymienić wprowadzenie uproszczonego obowiązku podsumowania na rachunkach za energię elektryczną dla odbiorców indywidualnych, a także zmianę podstawowej formy komunikacji między przedsiębiorstwami energetycznymi a odbiorcami – na formę elektroniczną. Zachowano przy tym możliwość kontynuowania korespondencji papierowej dla osób wykluczonych cyfrowo.
Przewidywany termin wejścia w życie
Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu dokonania deregulacji w zakresie energetyki to efekt Rządowego Zespołu ds. Deregulacji powołanego przez Radę Ministrów w marcu tego roku (druk nr 1310). 2 czerwca 2025 r. projekt ustawy został skierowany do I czytania do Komisji do Spraw Deregulacji oraz Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych. Przewidywany termin wejścia w życie ustawy to 1 stycznia 2026 r., z wyjątkiem niektórych przepisów mających obowiązywać od daty ogłoszenia lub z 14-dniowym vacatio legis.
W przypadku pytań, zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami:
Dominika Sawicka – Managing Associate | Radczyni prawna
Magdalena Parzybut – Junior Associate | Aplikantka radcowska
