Czy samowola budowlana zawsze prowadzi do nakazu rozbiórki?
W 2024 roku, a dokładnie w pierwszym półroczu wydano 1722 nakazów rozbiórki, z czego aż 949 było konsekwencją samowoli budowlanej. Pokazuje to nieznaczny wzrost w wydawaniu takich decyzji w porównaniu z początkiem 2023 roku, w którym to wydano odpowiednio: 1692 i 902 tego rodzaju decyzji.
Należy jednak pamiętać, że samowola budowlana nie zawsze musi się skończyć koniecznością rozbiórki danego obiektu, a w niektórych przypadkach można nawet uniknąć konsekwencji finansowych.
Czym jest samowola budowlana?
Budowa zdecydowanej większości obiektów wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę lub przynajmniej dokonania zgłoszenia do właściwego organu. Samowola budowlana to nic innego, jak prowadzenie i rozpoczęcie robót budowlanych bez decyzji o pozwoleniu na budowę, w sytuacji gdy była ona wymagana, bez wymaganego zgłoszenia lub pomimo wniesienia przez organ sprzeciwu od zgłoszenia.
W konsekwencji, jeżeli wzniesiemy budynek pomijając tryb przewidziany w prawie budowlanym, to najprawdopodobniej doprowadzimy do samowoli budowlanej, która może zakończyć się obowiązkiem wyburzenia obiektu. Jednakże należy pamiętać, że nie w każdym przypadku będzie nam grozić wydanie nakazu rozbiórki.
Kiedy otrzymamy nakaz rozbiórki?
Stwierdzenie przez inspektora nadzoru budowlanego istnienia samowoli budowlanej otwiera możliwość rozpoczęcia postępowania legalizacyjnego, które może doprowadzić do zgodnego z prawem dokończenia budowy lub przystąpienia do użytkowania.
Natomiast w przypadku, w którym inwestor m.in. nie zainicjuje postępowania legalizacyjnego w odpowiednim terminie lub naruszy jego zasady, inspektor nadzoru budowlanego wyda decyzję o nakazie rozbiórki, która będzie obligowała do zburzenia nielegalnie wzniesionego obiektu. Rozbiórka jest jednak ostatecznością, której często można uniknąć.
Legalizacja samowoli budowlanej
W przypadku budowy obiektu z pominięciem przepisów, stan zgodności z prawem (tj. samowolę budowlaną) można przywrócić w trakcie postępowania legalizacyjnego. W takim przypadku inwestor musi złożyć specjalny wniosek oraz uzyskać i przygotować szereg dokumentów, które obejmują przykładowo: decyzję o warunkach zabudowy, projekt zagospodarowania działki, czy projekt architektoniczno-budowlany. Niemniej, w niektórych przypadkach będzie możliwe przeprowadzenie uproszczonego postępowania legalizacyjnego, dzięki czemu formalności zostaną ograniczone do minimum.
Opłata legalizacyjna
Przeprowadzenie legalizacji samowoli budowlanej wiąże się z koniecznością uiszczenia przez inwestora opłaty legalizacyjnej, która może wynieść od 2 500 zł do nawet kilkuset tysięcy złotych. Jej wysokość zależy od rodzaju obiektu instalacji i jej wielkości. Należy jednak pamiętać, że inwestor może zawnioskować o rozłożenie opłaty na raty, czy odroczenie jej płatności. Natomiast legalizacja samowoli budowlanej w przypadku uproszczonej procedury będzie możliwa bez konieczności zapłacenia opłaty legalizacyjnej.
Pomimo tego, że nie każda samowola budowlana prowadzi do nakazu rozbiórki, warto uniknąć ryzyka i dołożyć starań, by działania inwestora były zgodnie z prawem. Proces legalizacji może być skomplikowany, dlatego warto skorzystać z pomocy ekspertów. Dbałość o zgodność postępowania z przepisami prawa to klucz do uniknięcia nieprzyjemnych konsekwencji i spokojnego korzystania z inwestycji.
W przypadku pytań, zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami:
Katarzyna Koszel-Zawadka
Partner | Radca Prawny
Piotr Nowak
Junior Associate
